Bağlanma ve İletişim Sorunları

Bağlanma Teorisi, 1960 ve 1970’lerde John Bowbly ve Mary Ainsworth’ün çalışmalarıyla ortaya koydukları, sağlıklı iletişim ve sosyal beceri gelişiminin önemli bileşenlerinden bazılarını açıklayan bir teori. 

Peki ne diyor bu teori?

Çocukların ebeveynleri ya da birincil bakıverenleriyle kurdukları sağlıklı, interaktif, güvenli bir ilişkiden bahsediyor. Bu ilişki sadece orada bulunmak değil, aslında paylaştığım deneyde olduğu gibi “duygusal” bir bağı da içeren bir ilişki. Duygusal bağ ile gelişen güven duygusu aslında bizlere hem kendi benliğimiz hem de çevreyle ilgili algılar, seçimler, kararlar ve ilişkilerin temelleri oluşturan, ileriye dönük baktığımızda ise yetişkinlik yaşamımızda etkilerini görebileceğimiz bir bağdan bahsediyoruz. 

Ainsworth’ün bizlere tanımladığı 4 temel bağlanma stili bulunmaktadır.

1. Güvenli Bağlanma:Sağlıklı bağlanma olarak adlandırılan ve Ainsworth’un çalışmalarında gözlemlenen ebeveyne tamamen bağımlı olmayan, çevreyi keşfeden ve farklı ilişkiler kurabilen, ebeveyn olmadığında huzursuz olsa da ebeveyn geri döndüğünde normal adaptasyona hızlıca dönebilen bir bağlanma sitili olarak tanımlayabiliriz. Gelişen beceriler: Duygu regülasyonu, öz control ve öz saygı, iletişim becerileri
2. Kaygılı Bağlanma: Bu bağlanma stilinde, ebeveynler ayrıldığında yoğun kaygı gösteren ve adaptasyon sağlamakta, yeni şeyler keşfetmede kısıtlı olan, gergin ve stresli bir davranış örüntüsünün bulunduğu bir bağlanmadır.İletişim sorunları, duygu regülasyonunda güçlük, yalnız olmaktan yoğun kaygı duyma gibi örüntüler gözlemlenebilir.
3. Korkulu- Kaçıngan (Avoidant) Bağlanma:Bu bağlanmada, ebeveynin ilgisiz, yeterli duygusal bağı oluşturmadığı ve mesafeli olduğu gözlenmiştir. Ebeveyn ayrıldığında çocuk buna tepki göstermez. Çocuk duygularını göstermemeyi tercih eder. İlerleyen yaşlarda bağ kurmada zorlanma ve kaçınma, duygularını bastırma gibi problemler gözlemlenebileceği bildirilmiştir. Duygusal ve fiziksel yakınlıktan kaçınma, iletişim kurmakta güçlük ve kaçınma, yalnız olmayı isteme ve sosyal beceri eksiklikleri gözlemlenebilmektedir.
4. Darmadağın (Disorganized) Bağlanma:Duygu yönetimi tamamen tutarsızdır. Bazen çocuk fazla tepki gösterirken bazen hiç tepki göstermeyebilir. Ebeveynin tutarsız davranışları ve duygusal ilişkisi de mevcut olabilir ya da ruh sağlığı problemleri mevcut olabilir. Çocuklar öz control, güven duygusu geliştirme, duygu düzenleme, ilişki sorunları ve iletişim problemleri gözlemlenebilmektedir.

Yapılan çalışmalar, bağlanmanın erken yaşlarda önemli olduğunun altını çizse de yaşam boyu değişimler, dalgalanmalar ve gelişimlerle karşılaşabileceğimizi, değişim ve dönüşümün her zaman bir seçenek olduğunu unutmamak gerekir. Bu yüzden önce kendimizle ve iletişimlerimizle ilgili farkındalık geliştirmek bununla ilgili ilk adımlarımız olabilir. Daha sonra ise bu hayatta önem ve kıymet verdiğimiz şeyler doğrultusunda kendimize bir yol belirleme ve buna yönelik hedefler belirlemek olacaktır. Bu hedeflerimiz arasında iletişim becerileri geliştirme, sağlıklı ilişkiler kurma gibi beklentilerimiz var ise profesyonel yardım alarak bu adımlara yönelik davranışlarda bulunmak, gayret ve çaba ile istikrarı sağlamak bir diğer önemli adımlardan bazılarıdır. 

Tabii, bir diğer önemli husus ise, iletişim tek taraflı değil karşılıklı gerçekleşen bir süreçtir. Bu yüzden, kendimizi ve çevremizdeki kişileri iyi gözlemleyip empatik beceriler geliştirme, duygularımızı tanımlama ve anlamamız, duygularımızı ifade etmemiz, ve karşılıklı olarak ricalarımızı duymamızın da iletişimin temel yapı taşlarından olduğunu unutmamız gerekir.

Yazan: Uzman Klinik Psikolog Dilruba SÖNMEZ