Stresle Başa Çıkmak

Endişe ve stres çoğumuzun sıklıkla yaşadığı buna karşın yaşamaktan pek de hoşnut olmadığımız deneyimlerdendir. Stres nedir, sadece psikolojik midir? Sorularının cevaplarını inceledikten sonra detaylıca stresle baş etme yöntemlerine göz atalım. İnsanlığın var olduğu ilk zamanlardan beri stres vardır ancak yüzyıllar içinde felaket, bela, güç, baskı, zorlama gibi farklı farklı kelimelerle nitelendirilmiştir. 

Peki, stres nedir? Stres; psikolojik gerginlik veya zorlanma halidir. Okulumuz, iş hayatımız, ailemiz veya arkadaşlarımızla yaşayabileceğimiz basit gerilimler, bunların hepsi bizim stresli olmamıza sebep olabilir. Peki stres sadece olumsuz durumlarda mı yaşanır? Hayır, aksine evlilik, mezuniyet gibi olumlu yaşantılarımız da stres içerebilir. Stres sadece psikolojik bir deneyim değil aynı zamanda fizyolojik bir deneyimdir yani stresten sadece psikolojik olarak değil aynı zamanda bedensel olarak da etkileniriz. Araştırmalara göre hastane ziyaretlerinin büyük bir oranı stresten kaynaklanıyor. Ayrıca stresin bağışıklık sistemimizi olumsuz etkileyerek, viral hastalıklara karşı bizi, daha açık hale getirdiğini biliyoruz. Bu tip verilerin ışığında kronik stresin bedensel sağlığımız üzerinde olumsuz sonuçları olduğunu söyleyebiliriz. Bu nedenledir ki stres ile baş etme yöntemlerini bilip, uygulamak beden sağlığımız için de oldukça önemlidir. Bilinenin aksine her zaman stresli olduğumuzun farkında olmayabiliriz. O yüzden stres ile baş edebilmenin ilk adımı stresli olduğumuzu fark edebilmekle başlar. Bunun için de stresin sinyallerini görebilmemiz gerekir. 

Bu sinyaller, Duygusal: kaygı, gerginlik, huzursuzluk, korku. Düşünsel: unutkanlık, kendini eleştirme, başarısızlık ile ilgili düşünceler, Davranışsal: ağlama, gerginlik, kendini sıkma, konuşmada güçlük (kekeleme) ve Fiziksel: çarpıntı, baş ağrısı, yorgunluk, sırt ve boyun ağrıları, ellerin terlemesi
Stresten tamamen kurtulmamız gerekir mi? Stres vücudumuz için gereklidir, çünkü tehlikelere karşı bizi koruması için vücudumuzu hazırlar. Bu yüzden stresli olduğumuzda vücudumuzda birçok farklı değişim olur. Örneğin; adrenalin salınımı artar, hormonal dengeler değişir, kalp atışlarımız ve nefes alışverişimiz hızlanır. Bütün bu değişiklikler tehlikeye karşı vücudu tepki vermeye hazırlamak içindir. Bu değişimlerden sorumlu sisteme sempatik sinir sistemi denir. Fakat gerçek bir tehlike olmadığı halde, kaçma veya savaşma tepkisi vermemizi gerektirmeyen durumlarda sempatik sinir sistemimiz devreye girdiğinde sağlıksız stres ve kaygı sorunları yaşamaya başlarız. Örneğin, bir ayı gördüğümüzde ayıdan kaçmak için vücudumuzun bizi hazırlaması çok hayati bir durumken, ortada bir ayı yokken ayıdan kaçacak gibi hazır bir gerilimle yaşamak, bizi bedenen ve ruhen yorar, yıpratır. Kronik stres ise fiziksel rahatsızlıklar yaşanmasını  beraberinde getirebilir.

Stres ile başa çıkabilmek için neler yapabiliriz?

• Sağlığımıza dikkat etmek stresle baş etmede öncelikli bir yere sahiptir. Sağlıklı beslenmek, yeterince dinlenmek ve iyi uyumak gereklidir. Geceleri çok geç saatte yatmak veya gece uyumayıp gündüz uyumak biyolojik doğamıza aykırıdır ve vücudumuzun dengesini bozar, bu yüzden uyku saatlerinize dikkat edin.
• Sosyal destek oldukça önemlidir. Stresli olduğunuzu düşündüğünüzde sevdiğiniz ve sizi anladığını düşündüğünüz insanlarla konuşmaya çalışın, sizi kaygılandıran bir durum varsa onlara bu durumdan ve ne hissettiğinizden bahsedin. 
• Fiziksel aktivitelere önem verin, sevdiğiniz egzersizleri yapın. Egzersiz yapmanın stresi azalttığına ve psikolojik iyi oluşu etkilediğine dair birçok araştırma mevcuttur. Ayrıca evden çıkmadan da egzersiz yapılabilir, akıllı telefona sahipseniz bununla ilgili uygulamalar indirebilir veya internetten egzersiz yöntemleri hakkında videolar izleyebilirsiniz.
• Sizi rahatlatan müzikleri dinleyebilir veya internetten rahatlatıcı müzikler araştırabilirsiniz.
  
  

Yazan: Psikolog Merve Sancaktar